ماده آلی چیست؟ 

خاك از چهار قسمت ماده آلی، ماده معدنی، آب‌وهوا تشکیل شده است. ماده آلی خاك شامل بقایاي گیاهی و جانوري، سلول و بافت‌های جانداران خاك و مواد حاصل از ریشه است. در بیش‌تر خاك هـا مـاده آلـی خـاك بـین 0.1 درصد (در صحراها) تا بیش از 50 درصد وزنی در خاك هاي آلی (هیستوسولهـا) می‌باشد.
ترکیب شیمیایی ماده آلی به‌طور عمومی از 50 درصد کربن ، 5 درصد نیتـروژن، 0.5 درصد فسفر، 0.5 درصد گوگرد، 39 درصد اکسیژن و 5 درصد هیدروژن تشکیل شده است؛ بااین‌حال مقـدار ایـن عناصر از خاکی به خـاك دیگـر مـی توانـد متغیر باشـد. بنابراین بیشـتر مـاده آلـی از کربوهیدرات ها، پروتئین ها، سلولز، همی سلولز و لیگنین تشکیل شده اند. سـه ترکیـب اولـی به‌سرعت تجزیه می شوند؛ ازاین‌رو در تأمین غذاي جانداران خاك و نیز دانـه بنـدي خـاك اهمیت بیشتري دارند، اما دو ترکیب بعدي مقاوم تـر هسـتند.
مـاده آلـی خاك با توجه به مراحل مختلف تجزیه به سه گروه تقسیم می شود:
1. جزء فعال ماده آلی که 10 تا 20 درصد آن را تشکیل می دهد و عمدتاً شامل قندهای ساده و اسیدآمینه ها است، سرعت تجزیه بیشتری دارد (فرآیند یک تا دو ساله) و در تـأمین عناصـر غـذایی براي گیاه و میکروارگانیسم های خاك (به‌طور اخص) و نیز کاهش بیماري ها و خاکدانه سازی نقش دارد.
2. جزء حد واسط ماده آلی که به آهستگی تجزیه می شـود (فرآینـد 2 تـا 5 سـاله)، 10تا20 درصد ماده آلی خاك اسـت کـه شـامل پلـی سـاکاریدها، پـروتئین هـا و چربی‌ها هستند.
3. جزء اصلی که 60 تا 80 در صد ماده آلی خاك را تشکیل می دهد بسیار پایدار است و در برابر تجزیه میکروبی مقاوم است به‌طور عمده در ظرفیت تبادل کاتیونی و رنگ خاك دخالـت دارد. این بخش از ماده آلی به نام هوموس نیز شناخته می‌شود که شامل هـیومین، اسـید هیومیک و اسید فولویک است.
هوموس عبارت است از ماده آلی تیره رنگ، متخلخل و اسفنجی که به‌کندی تجزیـه می شود و به همین دلیل ازنظر حاصلخیزي خاك اهمیـت آن از جـزء فعـال مـاده آلی کمتر است. درمجموع ماده آلی خاك ترکیب حاصـل از لیگنـین و پـروتئین بـوده کـه ساختمان مولکولی ثابتی ندارد و نسبت کربن به نیتروژن آن در حدود 10 تا 12 است.